Con motivo da celebración do Día
Internacional das Montañas, do 11 de decembro, esta entrada do blog vai adicada
a elas.
Vistas dende Peña Ubiña, Asturias-León.
As montañas son
as formacións máis lonxevas que habitan no noso planeta. Son antollos
xeomorfolóxicos que están en continuo cambio. Érguense, préganse, repréganse, erosiónanse, estíranse e desmorónanse debido ás tensións ás que
están sometidas pola dinámica terrestre.
Poden elevarse escasos metros sobre
o nivel do mar ata case alcanzar a estratosfera, cubrindo o 27% da superficie
da Terra. Condicionan a vida dos animais e plantas que nelas habitan, pero
tamén o clima de todo o planeta. Dende elas parten os grandes ríos que nos
aportan case o 80% da auga doce que desfrutamos.
A temática deste ano no Día Internacional das Montañas é a biodiversidade. Temática moi acertada, na miña
opinión, no contexto de cambio climático no que nos atopamos.
Por biodiversidade enténdese a cantidade e variedade de organismos vivos que habitan na Terra,
dende organismos microscópicos ata os seres coa maior intelixencia coñecida.
Tamén fai referencia á variedade de ecosistemas existentes. Un destes
ecosistemas é o denominado “ecosistema de montaña”.
Calquera que subira una montaña (e
non ten por que ser de máis de 5000 metros) darase conta que as condicións de
vida nelas non son doadas. A dura climatoloxía, moi variable, forza ás especies
a desenvolver adaptacións específicas para os climas de montaña o que dá lugar
a unha alta porcentaxe de endemismos.
Como se pode observar no seguinte
gráfico1, a pesar de ocupar unha superficie moito menor que outros
ecosistemas de máis baixa altitude, as montañas son o fogar para o 85% de
especies de anfibios, aves e mamíferos.
Neste gráfico1 amósase a porcentaxe de especies de
mamíferos, aves e anfibios que viven nas montañas en comparación cos demais
ecosistemas de altitudes baixas.
Pero, desgraciadamente, estes
ecosistemas están en risco. O cambio climático está considerado como unha das
presións principais que impulsan a perda de biodiversidade no mundo. O
quecemento global, as prácticas de agricultura intensiva, as minerías a ceo
aberto e a deforestación teñen un forte impacto sobre estas paisaxes. A
degradación de estes ecosistemas forza a moitas especies de animais a migrar
(incluíndo aquí a especia Homo sapiens) e ás vexetais a desaparecer, forzadas polos cambios de temperatura, humidade, aparición de especies exóticas
invasoras, e un longo etcétera. De feito, pódense facer cálculos aproximados do
ritmo de extinción de especies baseados no coñecemento actual sobre a evolución
da biodiversidade no tempo, e o que se ve é que estamos a un ritmo moito máis
elevado que o promedio dos últimos 10 millóns de anos2.
Cabe mencionar que as montañas tamén
teñen un importante papel no tocante aos servicios ecosistémicos que ofertan (como o ser humano se beneficia directamente delas), e van dende
ser fonte de alimentos (colleitas, gando, plantas medicinais, etc.) ata
actividades turísticas pasando pola industria das fibras téxtiles ou da
madeira. A estimación da cifra exacta de canto diñeiro sae das montañas non é
sinxela de calcular, pero estou segura de que non ha de ser pouco.
Aproveitando un dos servicios ecosistémicos das montañas, aquí amoso unha
foto do Parque Nacional de Torres del Paine (Chile) cun fermoso raposo paseando
conmigo ben cedo de mañá.
Dende que a ONU creou esta data o
“Día Internacional das Montañas”, os medios de comunicación e as redes socias fixéronse eco mediante o uso de #MountainsMatter (as montañas importan) e
pouco a pouco foron xurdindo novas iniciativas de conservación por todo o mundo
impulsando tamén as publicación científicas e o desenvolvemento de novas
ferramentas estratéxicas, como a ben coñecida rede ecolóxica Red Natura 20003.
Conservar estes ecosistemas, así
coma todos os do planeta Terra, está nas nosas mans. Neste enlace4, a Organización
das Nacións Unidas para a Alimentación e a agricultura (FAO) aconséllanos 10
accións para levar a cabo durante a vindeira década e frear a perda de millón
de especies. Claro que, nesta estratexia os primeiros que se teñen que vencellar son os políticos que gobernan o mundo.
A vogal de
medioambiente, Cristina Fernández González.
Referencias bibliográficas e artigos relacionados:
1. Rahbek, C.; Borregaard, M.K.; Colwell, R.K.; Dalsgaard, B.; Holt, B.G.; et al. Humboldt’s enigma: What causes global patterns of mountain biodiversity? Science 365 DOI: 10.1126/science.aax0149
2. https://news.un.org/es/audio/2019/05/1455501#:~:text=La%20tasa%20global%20de%20especies,ya%20est%C3%A1n%20%E2%80%9Cgravemente%20alterados%E2%80%9D.
3. https://www.efeverde.com/noticias/ecosistemas-montanosos-ecologia/
4. https://www.decadeonrestoration.org/strategy
5. https://www.un.org/es/observances/mountain-day
https://www.arcgis.com/apps/Cascade/index.html?appid=cc7af0c3473c4128935e07b1cc824752
