A SANTA COMPAÑA

 

Hoxe non imos falar das saídas preparadas, das que xa se deu conta en anteriores circulares. Nesta ocasión imos falar da máis famosa lenda galega ou non tan lenda… A Santa Compaña. Trátase dun tema do folclore galego. O tema das procesións de mortos e/ou ánimas é propio da literatura e das tradicións culturais da Europa occidental dende a Idade Media. A zona xeográfica na que a Santa Compaña influíu máis notoriamente considérase que é o territorio correspondente á antiga Gallaecia, incluído o norte de Portugal e Asturias, xa que esta zona posúe características que a identifican como unha comunidade, reflectidas nos seus contos e na súa literatura e testemuñas do fenómeno.


A Santa Compaña, tamén chamada noutros lugares Estadea, Huéspeda ou Corteju de genti de muerti, é unha procesión de mortos ou ánimas en pena que percorren os camiños dunha parroquia. Esta procesión sae a media noite dos camposantos aldeáns e, ordenada en comitiva formada por dúas fileiras, cruzan carreteiras e camiños, cimas e vales, para anunciar cun ano de antelación, a morte daquel a quen chaman  á porta ou en cuxo tellado guindan unha pedra. As visitas acontecen de forma procesional dirixidas por unha persoa viva,  provisto de cruz alzada e dun caldeiro cheo de auga bendita. Dise que quen realiza esta “función” non recorda nada durante o día do que aconteceu pola noite, unicamente se poderá recoñecer ás persoas penadas pola súa extrema delgadez e palidez. Cada noite a súa luz será máis intensa e cada día a palidez irá en aumento. Non se lles permite descansar ninguna noite, polo que a súa saúde vaise debilitando ata enfermar e morrer sen que ninguén saiba as causas de  tan misterioso mal. Condenado a vagar noite tras noite ata morrer, só consegue liberarse do seu fatal destino se encontra un transeúnte desprevido a quen entregarlle a cruz e o caldeiro antes de que este debuxe un círculo na terra e pronuncie as palabras “de aquí non pasas”.

Quen forma parte da Santa Compaña camiña descalzo, viste sudario con carapucha de cor negra e leva unha luz que non se ve, pero percíbese claramente o cheiro da cera que arde. A procesión vén acompañada dun lixeiro vento precedido dunha fría e densa néboa. Tamén se escoitan uns rezos ou cánticos fúnebres así como o son dunha pequena campá. Ao seu paso cesan os ruídos dos animais do bosque. Os cans oubean a morte e os gatos foxen despavoridos. A  todo isto hai que sumar dúas noites clave que incrementan as posibilidades de encontro: San Xoán (do 23 ao 24 de xuño) e Todos os Santos (do 31 de outubro ao 1 de novembro).

E para rematar, se pensades que calquera de nós pode ver a Santa Compaña estades errados… Só uns poucos teñen esta “facultade”: aqueles nenos/as aos que o sacerdote, por erro, bautizou empregando óleo dos defuntos, posúen de adultos a facultade de poder ver a S. Compaña. Os demais, crentes ou  non,  terán que conformarse con sentila ou intuíla….



spacer

PROPOSTAS DE SENDAS PARA ESTA FIN DE SEMANA

 

Seguimos agardando a evolución favorable da situación do covid-19 para poder voltar a camiñar xuntos. En canto se poida, realizaremos as actividades que xa anunciamos na circular de febreiro, tanto os adultos como os da sección infantil-xuvenil.    

E para ir adestrando propoñémosvos varias opcións: unha, á outra beira da ría, no Morrazo, e outra, polas terras de Oia.

No Concello de Cangas suxerimos a Senda Costeira Cangas - Donón que nos acercará a distintas praias do concello e á Costa da Vela e ao monte Facho. No concello de Moaña unha boa opción sería a ruta do Río da Fraga que atravesa de norte a sur o municipio moañés.


Outra boa opción sería a Ruta Máxica de Oia, xa percorrida co club hai uns anos pero non por iso menos atractiva.

OS ENLACES AS RUTAS PREMENDO ENRIBA





spacer

ASEMBLEA TREVINCA


A Xunta Directiva convoca a todos os socios a unha Asemblea Xeral Ordinaria e Extraordinaria a celebrar no auditiorio dos Pais Capuchinos, rúa Vazquez Varela nº 15 en Vigo, o vindeiro día 26 de marzo, ás 19,45h. en primeira convocatoria, e ás 20,15h. en segunda convocatoria.

Unha vez remate a Asemblea Ordinaria seguiremos coa Asemblea Extraordinaria.

Presentaremos as contas e orzamentos para o 2021. Dende aquí vos queremos animar a que acudades á mesma e fagades un esforzo, dada a situación actual, para que poidamos ofrecervos o estado económico e deportivo do club.




spacer

NATALIA VALE, PODIO NA 2ª PROBA DA COPA DE BLOQUE DE MADRID

A Comunidade de Madrid foi a primeira que retomou as competicións neste ano 2021. Sen público, e respectando todos os protocolos COVID, a Federación Madrileña de Montaña realizou un gran esforzo para organizar a Copa de Bloque de Madrid. 

O rocódromo Roc30 da capital madrileña acolleu a segunda proba desta Copa o pasado 14 de marzo. Máis de 80 participantes acudiron a esta proba que, en quendas dun máximo de 14 persoas e durante una hora e media, tentaron resolver os bloques nos menores intentos posibles. Foi unha xornada moi rifada e emocionante onde todos os deportistas puideron escalar de maneira segura e moi concentrados. 

Dende Galicia achegáronse 5 deportistas do equipo de tecnificación de escalada, e entre eles a nosa socia Natalia Vale, de 14 anos, que competiu en categoría feminina Sub-16 acadando o segundo posto. Esta socia, que ven de acadar recentemente o seu primeiro 7c en Picoña, promete dar moitas alegrías e triunfos para o noso club. 

¡Parabéns a Natalia! e oxalá que tamén en Galicia poidamos ir retomando a normalidade pouco a pouco...

Toda a info da clasificación: 
https://www.fmm.es/images/documentos/actividades/escalada/2021/II_Copa_Bloque_Madrid_Roc30_2021.pdf
spacer

XORNADA DE ESCALADA E SURF: Domingo 28 marzo

 

Xa que as condicións sanitarias e as restriccións actuais nos dan un pequeno respiro, imos facer a primeira actividade do ano, xuntando na misma xornada  escalada e  surf.

É unha xornada pensada para os rapaces en idade xuvenil, de 11 anos a 99, tendo preferencia os menores de 18 anos. Só é necesario ter certa experiencia en escalada e saber nadar.

A escalada será pola mañá, en Monteferro, e cando remate iremos ata a praia de Patos para ter a noso primeiro contacto co mundo do surf. Para esta actividade non é necesario ter experiencia pois a faremos cunha escola de surf e eles pondrán todo o material e monitores necesarios.

A lista abrirase o luns 22 e  pecha o xoves 25; as prazas, por motivos obvios, serán limitadas.

Temos toda a información no club.

Xa que non podemos saír en grupos numerosos nin celebrar a Reconquista, ¡Imos escalar e surfear!




 

spacer

TAMÉN EN BTT


O noso socio Alberto Ruibal “Tito” leva algúns meses intentando formar un grupo de socios e socias do club para formar un grupo e saír a realizar rutas en BTT.

Lanzamos esta mensaxe para dicirvos que apoiamos esta iniciativa e convidamos a aqueles que o desexen a que chamen ao club para ir formando unha lista e avisarvos en canto haxa unha actividade programada. 


¿Unha futura Sección de BTT? Por que non.... ¡Animádevos pois!

spacer

HOMENAXEADOS 2021: DE 25 A 50 ANOS


O que non poderemos celebrar, polo menos de momento, é a “Cea Homenaxe ao Socio”, pero non esquecemos felicitar a aqueles que cumpren 25 ou 50 anos no club, agradecendo a súa fidelidade durante tanto tempo.

  • Con 25 anos están: Vera e Antonio Graña Iglesias, Ángel Gómez Gómez, Esperanza Rivero e J. Luís Ferradanes, Luis Filipe Rguez., Asunción Aller Glz., Lucía Cerdeira Botana,  Juan Ribeiro Lago, Rosa Casal Tielas, Cristina Torres Rivera e J. Antonio García Mauriz.

  • Con 50 anos no club: Jesús Mª Estévez Sanchez, Alfonso Ferreira Ramilo, Elodia Campo Álvarez, J. Antonio Cancelo Mariñas e José Mª Grova Fdz. 

Xa veremos en que momento podemos facer a vosa merecida homenaxe. 

¡Noraboa e moitísimas grazas!

spacer

CAMISETAS TÉCNICAS CO LOGO DO CLUB


Os socios que queiran renovar o vestiario ou que non teñan a camiseta co logo do club, xa poden pasar polo local ou chamar en horario de 19:30 a 21:30 horas, de martes a venres, para reservala. 


As camisetas de manga longa son unisex con tallas S, M, L, XL, XXL e as cores son branco, negro, laranxa, vermello e azul royal. O prezo son 12.


Nas de manga curta hai modelos para home e muller. As tallas son S, M, L, XL, XXL. As cores para home son branco, negro, vermello, azul royal, verde, laranxa. Para as mulleres as mesmas tallas e as cores branco, negro, vermello, rosa, verde, laranxa e azul royal. O prezo da camiseta de manga curta é de 10€.

Tamen hai tallas entre 4 e 16 anos.

Os prezos poden variar según a cantidade de camisetas pedidas. 

¡Tedes de prazo todo o mes de marzo para reservala!


spacer

ALERTA MEDUSAS?

 

Alguén paseou pola praia nos últimos dous meses? Se o fixestes, decatariádesvos de que a beira do mar estaba chea destes organismos xelatinosos que se mostran na imaxe.


Fotos de dous exemplares de medusa tomadas na Praia de Samil, Vigo.


É a Carabela Portuguesa (Physalia physalis), a mal denominada medusa. En realidade, esta especie non é unha medusa senón un conxunto de individuos, denominados pólipos, especializados en distintas funcións coma flotar, cazar, dixerir e reproducirse.

Este superorganismo habita normalmente nas augas abertas de todos os océanos do mundo, especialmente en augas cálidas, pero ten unha peculiaridade que a fai moi vistosa: ten unha parte superior xelatinosa que se infla ou desinfla ao antollo do individuo, actuando de vela e permitíndolle desprazarse co vento, mentres que o resto do seu corpo queda somerxido a fin de atopar algo para comer. Podedes observalo no seguinte video.


Video onde se mostra una Carabela Portuguesa dispoñéndose a navegar. Fonte: Tomás Leandro Anllo.

As medusas, en xeral, teñen pouco interese comercial pero representan un perigoso obstáculo para os bañistas e o turismo de sol e praia cara ao verán. As partes especializadas na caza de presas, os tentáculos, poden chegar a ser incriblemente largas no caso desta especie, de ata máis de 40 metros, e en caso de contacto poden ocasionar graves problemas tanto no humano coma no resto dos animais.

Os fortes ventos do sur que azoutaron as costas galegas nos últimos temporais, provocaron que estes veleiros chegasen ás nosas costas quedando atrapados nas zonas de arribazón da praia cando baixa a marea. Pero cabe destacar que a Carabela Portuguesa non foi a única especie deste grupo de organismos que por aquí se paseou. Nas costas de A Coruña a presenza de Velella velella, máis pequena e moito menos perigosa, tamén chamou a atención de bañistas e medios de comunicación.

Preguntarédesvos se isto é habitual. Se sempre chegaron ás nosas costas ou se ten relación algunha co quecemento global. Estas son algunhas das cuestións que se me presentaron cando a miña cadela atopou unha destas especies, no tan concurrido paseo de Bouzas, a mediados de xaneiro. Ademais da curiosidade, tamén me levei o susto e a factura do veterinario...

As medusas pasan a maior parte da súa vida mar adentro, onde serven de alimento principalmente para tartarugas mariñas e peixes de gran tamaño, coma o atún ou o peixe espada, pero tamén para outros organismos xelatinosos ou algunhas aves inmunes ao seu veleno. Estes depredadores demostraron ser capaces de controlar a poboación de medusas sen problema a excepción dos episodios de grandes proliferacións (“blooms) que soen ocorrer cara ao verán co aumento da temperatura das augas.

A día de hoxe a presenza destes organismos nas praias faise difícil de despreciar. Cada vez máis a comunidade científica avoga por sinalar ás actividades de carácter antropoxénico como a principal causa destas aparicións.

Figura onde se mostra que os tres motivos máis citados pola comunidade científica causantes da maior proliferación de medusas son a eutrofización, o cambio climático e a sobrepesca. Fonte: Pitt et al. 20181

No gráfico de arriba vese que a contaminación dos ecosistemas con aportes excesivos de nutrintes, eutrofización, pode ser unha das principais causas xa que baixa de xeito considerable as porcentaxes de osíxeno das augas, facendo que non todas as especies se sintan cómodas pero as medusas sí.

Tamén cabe pensar que a maior frecuencia de eventos meteorolóxicos extremos directamente relacionados co cambio climático, pode alterar o equilibrio ecolóxico destas poboacións. Aínda non hai estudos científicos que atopasen suficientes probas para relacionar as proliferacións de medusas co quecemento da superficie oceánica a nivel global1, se ben é certo, que atoparo relación directa con eventos extremos e non predicibles coma a NAO2 (Oscilación do Atlántico Norte).

Por outro lado, a sobrepesca de especies de gran tamaño, especialmente das de alto valor comercial como as dúas xa comentadas, merman de xeito considerable a poboación de depredadores naturais deixando que aumente, polo tanto, a das presas.

De momento, a presenza de medusas nas praias non fixo estragos biolóxicos nin económicos importantes, polo que este feito non debe ser considerado alarmante. Hai que ter en conta que a retirada masiva destas especies podería causar estragos nas relacións tróficas no mar (así coma a retirada de Posidonia oceánica nas praias de Baleares, asunto que deixamos para outro momento) polo que a mellor solución, na miña opinión, consistiría en seguir protexendo os seus depredadores, cada vez máis ameazados, de xeito que a súa poboación se autorregulase de maneira natural, quedando controlada así a súa aparición nas costas. Así mesmo, alertar a bañistas e paseantes cada vez que unha destas proliferacións se faga visible pode axudar a que o problema non se faga maior.

Gustaríame recalcar que, a día de hoxe, os estudos científicos encamiñados a investigar e predicir a aparición de medusas nas nosas costas non son demasiados polo que vos animo a seguir recolectando datos da súa presenza e subir unha proba a esta páxina web onde todos os cidadáns podemos axudar a que se siga facendo ciencia en España cos limitados fondos de investigación dos que gozamos.

Cristina Fernández González.

Artigos consultados:

1 Pitt, K.A.; Lucas, C.H., Condon, R.H., Duarte, C.M.;Steward-Koster, B. (2018) Claims that anthropogenic stressors facilitate jellyfish blooms have been amplified beyond the available evidence: A systematic Review. Front. Mar. Sci. 5:451. doi: 10.3389/fmars.2018.00451

2 Prieto, L.; Macias, D.; Peliz, A.; Ruiz, J. (2014) Portuguese Man-of-War (Physalia physalis) in the Mediterranean: A permanent invasion or a casual appearance? Sci. Reports 5:11545 DOI: 10.1038/srep11545


spacer

2021: O Ano Internacional das Covas e do Carst


¿QUÉ É O IYCK?

No ano 2021 os espeleólogos de todo o planeta celebran o Ano Internacional das Covas e do Carst (IYCK), unha iniciativa promovida pola Unión Internacional de Espeleoloxía (UIS) que comenzou a súa andaina a finais de 2018 cunha idea moi clara: Canto mais coñecemos, mais podemos protexer e conservar.

O Ano Internacional das Covas e do Carst é un proxecto mundial para ensinar a todos sobre os recursos naturais que existen nas covas e que son de importancia crítica. Por elo o IYCK-2021 e as súas actividades, teñen como eixo fundamental compartir e divulgar coñecemento sobre o mundo subterráneo. E cunha idea moi clara: búscase achegar o coñecemento e a experiencia das covas ao público alleo ao mundo da espeleoloxía. E isto abrande aos estudantes e investigadores, ao público xeral, aos turistas espeleolóxicos (turismo deportivo, turismo aventura e turismo científico) ... E tamén, por  canto das súas actuacións depende a protección, aos políticos e xestores do territorio.



AS COVAS E A SÚA IMPORTANCIA

Existen tres grupos principais de covas: As cársticas, desenvoltas por disolución das  calías ou dolomías; as paracársticas desenvoltas por disolución de cuarcitas, xeso ou de sal; e as pseudocársticas que acolle a todas aquelas covas que non se desenvolveron por disolución: Isto abrande dende as areiscas ate as rochas magmáticas (volcánicas e plutónicas).

As calías e dolomías dan lugar ás maiores covas que se coñecen. Por destacar dúas: Mammoth Cave System en USA con 663 km de cova e a Sima Veryovkina en Georgia que acada os 2.212 m de profundidade.

Podedes consultar os récords de desenvolvemento e profundidade das covas do Mundo aquí: http://www.caverbob.com/

E si mirades no apartado adicado a “World Longest Talus, Conglomerate & Other Types”, seica algúns vos levades a sorpresa de descubrir que en Galicia temos algunhas das covas en granitos máis grandes do Mundo.

En Galicia abundan os granitos, e as calías apenas acadan o 2% da superficie da  nosa comuniade.

Estímase que o carst cobre ao redor do 20% da superficie terrestre do Mundo, ao tempo que aporta auga para aproximadamente ao 10% da poboación mundial. Logo preservar as covas, e preservas as fontes e a auga para moita xente.

As covas:

  • Achegan coñecemento científico único sobre o cambio climático, os recursos minerais, a agricultura e incluso a búsqueda de vida noutros planetas.
  • Acollen a morcegos que apoian a producción de máis de 450 alimentos, medicamentos e productos industriais,
  • Son lugares únicos do patrimonio natural que implican ademáis unha fonte millonaria para as economías de moitos países a través do turismo espeleolóxico.



¿QUÉ IMOS FACER OS ESPELEÓLOGOS GALEGOS DURANTE O IYCK?

Dentro do colectivo espeleolóxico galego, tan só a Federación Galega de Espeleoloxía e o Club de Espeleoloxía A Trapa asinaron como partners (colaboradores) coa UIS en prol de promover o IYCK-2021.

Polo de agora as actividades que se están a desenvolver céntranse en “compartir coñecemento”.

Por exemplo a Federación Galega de Espeleoloxía apostou entroutros por dous grandes proxectos: O desenvolvemento do Atlas Dixital Galego de Covas e Canons, que será un atlas dinámico baseado nun XeoServer e que será unha boa ferramenta para os espeleólogos, os investigadores, pero tamén para os xestores do territorio por canto poderán previr impactos nas covas (obras públicas), afeccións patrimoniais, xestión de áreas protexidas, .. E mesmo para rescates ou emerxencias. E o desenvolvemento do Espeleoparque da comarca da Mariña, no norte da provincia de Lugo: A idea é aproveitar que existen covas cársticas, paracársticas, pseudocársticas e covas de consecencia nunha mesma área, para promover unha visión diferente, enriquecida, e cientifico-deportiva da espeleoloxía.


E dende o C. E. A Trapa estan a desenvolver dous programas abertos de actividades que podedes seguir na súa web  (http://cetra.es/iyck.html) e no seu Facebook (https://www.facebook.com/CETRA-106881691266922): Por unha banda estan a sacar unha serie de video-presentacións curtas agrupadas baixo dous títulos: “Non é o mesmo imaxinar que vivir" e “En calquer rocha ... en calquer lugar”. En todas elas integramos animacións das covas e fotografías, para amosar todos os valores e recursos relacionados coa xeodiversidade, biodiversidade e patrimonio cultural que existen nas covas. E por outra fixeron unha campaña en centros educativos para achegarmos e presentar aos estudantes o que son as covas e a súa importancia. Sobre todo pensando que hai moitas cousas que os nosos rapaces non coñecen, que os seus libros non contan, e que nembargantes están presentes nas covas galegas... É algo que poden contar os infantiles e xuveniles de C.M. Trevinca e CETRA xa que nalgunhas actividades puideron ver nas covas dende fósiles de crinoideos, ate rabuñazos de osos cavernarios, ...

¿QUÉ ESTAMOS A "ARGALLAR" ENTRE C.M. TREVINCA E CETRA APROVEITANDO O IYCK?

As actividades conxuntas que temos desenvolto os últimos anos sairon moi ben: O campamento Infantil-Xuvenil de Espeleoloxía do 2019 rompeu récord de participantes (máis de 63 deportistas). Tamén os nosos cativos (que xa non o son tanto) participaron con moito interés nas saídas máis técnicas ao Courel (sima de A Tara), ou ao Castelo da Furna (Sima de A Furna), ou cando fixemos a travesía polo curso subterráneo do Sistema de A Trapa (Ribadelouro); tamén na xornada de TPV de 2019, ou no Campamento Xuvenil de 2020 (Serra da Enciña da Lastra) centrado en topografía subterránea.

E iste ano a aposta é seguir facendo cousas xuntos.

E as actividades (covas e roteiros) queremos centralas no Espeleoparque de A Mariña, retomando o proxecto da IIIª Semana da Espeleoloxía de C.M. Trevinca que estivemos a organizar en 2020.

Escollimos o espeleoparque porque nos ofrece cinco recursos naturais moi interesantes:

  1. Por un lado porque hai covas moi sinselas e relativamente accesibeis nas cuarcitas da costa de Burela, entre O Perdouro e Areoura. Algunhas requieren montar corda e facer un curto descenso. Outras un simple “destrepe”. Pero “mar” e “covas” sempre é unha mistura moi chamativa. E na mesma zona hai algúns roteiros centrados en xeositios protexidos.
  2. Despois porque hai algúns xeo-morfositios, que se poden facer en roteiro, e que acadan lugares como o castelo da Frouseira, cunhas vistas espectaculares.
  3. En terceiro lugar porque tamen hai covas en granitos de diversa entidade entre Foz e Mondoñedo. Unha delas coa colada de pigotita máis grande das que se coñecen. E outras moi accesibeis. Tamens alguns canóns en rocha xa instalados.
  4. En cuarto lugar polas covas en calías e dolomías do concello de Mondoñedo. Sabedes que estamos a traballar no proxecto “Rei Cintolo: Obxectivo 11.000 m”, o que ademáis de ser un gran reto estamos a dar un moi bo coñecemento da cova. E isto levounos a preparar in mente algúns roteiros moi interesantes para facer cos xuveniles nos niveis máis fondos da cova para que o pasen ben e descubran   inmensidade das profundezas galegas: A idea é achegarmos a unha sala cuxa bóveda se ergue a máis de 22 m de altura por riba nosa, visitar o río da cova e un dos seus lagos (o Lago Sur), achegarmos tamen a unha zona da cova onde as estalactidas e helictitas son azuis e verdes (polo cobre), ... Uns roteiros baixoterreños para pasar casi todo o día baixo terra, e que diriximos aos nosos xuveniles porque teñen algúns pasos algo ... como dicilo ... entretidos ... con escalada ... con auga ... con lama (mooooita lama) ... e con corda.

No mesmo concello tamen hai varias covas máis que se poden visitar cos infantiles como A Capela, Arcos-Zorros, Pozo Caldeiro, Lobos, Cova de Arcos o da Meiga, ... Ou o roteiro turístico da cova de Rei Cintolo.

  1. E por último lugar, porque na comarca, destacando sobre todo A Pontenova, hai o que chamamos “covas de consecuencia”: Vellas minas que co paso do tempo se “naturalizan”... De feito trataríamos de visitar é Mina Consuelo, que ten máis de 3 km de desenvolvemento con zonas cheas de formacións de malaquita e azurita entroutras belezas.

Iso si: Hai que agardar que poidamos desenvolver actividades, inda que sexa en grupos reducidos, ao igoal que fixemos no último campamento Infantil/Xuvenil de Espeleoloxía. 


E lembrade: “Non é o mesmo imaxinar que vivir… ¿Non queres participar?

 

 

spacer